SARIOĞLAN İLÇEMİZ

a) Tarihçe :

Osmanlı İmparatorluğu zamanında Pınarbaşı ilçesine bağlı küçük bir yerleşim merkezidir. Bünyan’ın ilçe oluşundan sonra Bünyan ilçesine bağlanmıştır.

01 Nisan 1960 tarihinde TBMM’nin İdari Sistemler Değişikliği hakkındaki yasa ile idari bakımından ilçe şeklini almıştır.

Sarıoğlan Kayseri iline 65 - Sivas iline 130 km uzaklıkta iki şehir arasında kalan bölgede çeşitli Türkmen boylarının bir araya gelerek 14. yüzyılda inşaa ettikleri bölgedeki en eski bir yerleşim yeridir. Çevredeki diğer mezra ve köylere göre tarihi oldukça eskilere dayanmaktadır. İlçe kesin olmamakla beraber 600 veya 650 yıllık bir tarihe sahiptir.

Osmanlı Devletinin (Tahrir) eski tapu kayıtları incelendiğinde 1530 yılında yaşadığımız bölgede Maraş sancağı Zülkadiriye Beyliği’ne bağlı olarak sadece Karahıdır´´´´´´´´´´´´´´´´ lı nahiyesi (eski adı ile Kara - Hayıt), Üzerlik eski adı ile Yüzerlik mezrası bu mezra Hınzırı ve Gömülgün nahiyesine bağlanan Sarıoğlan, Saru - oğlan ve Saru - oğlan Höyüğü olarak bölge haritası üzerinde yer almaktadır.

Köy olarak kayıtlara geçen Sarıoğlan çevredeki o yıllarda var olan ve kayıtlarda adlarına rastlanan diğer yerleşim yerlerindeki bugünkü köylerin adları mezra olarak, yani bir kaç evden ibaret bir yerleşim yeri olduğu vurgulanırken, Sarıoğlan´´´´´´´´´´´´´´´´ın sayımın/vergi kayıtlarının yapıldığı 1530 yılında çeşitli cemaatlerden oluşan bir köy olduğu anlaşılmaktadır.

Kaynak: T.C Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünün Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı’nın 40 numaralı yayını ve Defteri Hakani Dizisi: IV de yer alan 998 Numaralı I. Selim ( Yavuz Sultan ) zamanında yapılan tasnifini kapsayan ´´´´´´´´´´´´´´´´MUHASEBE-İ VİLAYET-İ DİYAR- İ BEKR VE ARAB VE ZÜ´´´´´´´´´´´´´´´´L KADİRİYYE DEFTERİ (937/ 1530) adlı yayınının 134 ve 173. sayfalarında yer almaktadır.

Sarıoğlan halkı diğer Türkmen aşiretlerinin aksine göçerliği bırakıp, yerleşik yaşam düzenine geçmiş, o günün koşullarına göre modern bir Türkmen’ler gurubudur. Çünkü Oğuz ve Türkmen geleneklerinde, göçer olarak yaşamayı bırakan aşiretler, diğerleri tarafından ata geleneklerine, kültür ve yaşamlarına karşı, göçerliği bıraktıkları için dışlanmışlardır. Diğer taraftan Selçuklu ve Osmanlı Devleti zamanlarında, Anadolu´´´´´´´´´´´´´´´´daki Türkleri yerleşik düzene geçirmek için devlet büyük gayret göstermişti. Bazı aşiretler ziraatçılığa / toprağı işlemeye merak etmiş, toprak sahibi olmayı isterlerken, kimiside yaz - kış dolaşarak yaşamlarını bağımsızca sürdürmek istemişlerdir.

Bir ömür boyu devlet düzenine karşı çıkarak, yaz- kış dolaşmanın bir yaşam olmadığını fark eden bazı aşiretler ve diğer bazı aşiretlerin içindeki ileriyi gören (iyi düşünen) kimseler, bir araya gelerek kendilerine göre köyler ve mezralar oluşturup yerleşmeye çalışmışlardır. İşte bunlardan biride Sarıoğlan ilçesinin halkını oluşturan ve çevresindeki diğer Türkmen boylarıdır.

Sarıoğlan ve çevresindeki ilçe ve köylerdeki halkının yapısı incelendiğinde, anlaşılacak ki burası bir kişiden oluşan tek sülâle uzantısına dayalı değil, çeşitli Oğuz boylarından Türkmen, Yörük ve Avşarların bir araya gelmesi ile oluşan bir mozaik oluşumudur. Kesdoğan çayının taşması sonucu 1948 yılında küçük sel baskını, 1950 yılında ise büyük sel baskınına uğrayan ilçe halkı, eski yerleşim yerini terk ederek bugünkü yerine gelip yerleşmişlerdir.

b) Nüfus Bilgileri :

Sarıoğlan İlçesi’ne bağlı 5 kasaba ve 18 köy vardır. İlçe merkezinin nüfusu 3.202, ilçeye bağlı kasaba ve köylerin toplam nüfusu 12.690’dır. 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre Sarıoğlan nüfusu 15.892 dir.

c) Coğrafi Yapı :

1929 yılında Haydarpaşa-Kars demiryolu ilçe içinden geçerek batı ve doğuya ulaşımı kolaylaştırmıştır. Demiryolu üzerine kurulan istasyon halkın büyük bir ihtiyacına cevap vermiştir. Sivas-Kayseri karayolu(D100) ilçenin yakınından geçmektedir. Sarıoğlan İlçesinin Kayseri’ye uzaklığı karayolundan 65 km.dir. Yol sürekli açıktır. İlçeyi Sivas-Kayseri karayoluna bağlayan dar ve yetersiz yol Karayolları tarafından yol genişletme çalışmaları yapılarak duble yol(bölünmüş yol) olarak yapılmıştır.

En uzak yerleşim yerleri , ilçe merkezine 25 km uzaklıkta bulunan Kızılpınar Köyü ve Alamettin Kasabasıdır. Merkez ; Çiftlik Kasabası 8 Km, Karaözü Kasabası ve Palas Kasabaları 11 km uzaklıktadır.

İlçe kuzeybatıdan Felahiye-Özvatan, doğuda Akkışla-Gemerek, güneyinde Bünyan, batıda Kocasinan İlçeleri ile çevrilmiş bulunmaktadır. Sarıoğlan ilçesinin toprakları çevresindeki düzlükler ve bunları kuşatan çıplak engebeli, sırt ve yamaçlardan meydana gelmektedir. Dağlar daha ziyade ufak toprak ve taş yığınlarının meydana getirdiği sıra halinde tepeleri andırır. Beştepeler, üçtepeler, hamburnu tepesi, kepirçe dağı, altıparmak tepeleri yüksektir. Yöreyi çevreleyen belli başlı dağlar şunlardır; Palas kasabası ile ilçe merkezi arasındaki Demirhan dağı, Sarıoğlan ilçesi’nin batısındaki Kuşaklı, Palas, Üzerlik, Ömerhacılı arasında Kocadağı, kuzeydoğuda Kepirçe dağı, Gaziler ile Özvatan ilçesi arasındaki Sultansekisi Dağı, Gaziler kasabası ile Çayıralan arasındaki Akdağ ve Keçikalesi dağları mevcuttur. En büyük dağ Keçikalesi olup, 1500 m. yüksekliğindedir.

İlçe merkezinde rakım 1148 m.dir. Türkiye’nin en büyük nehri olan Kızılırmak Karaözü kasabasından itibaren Sarıoğlan ilçe hudutlarına girer. Kale, Burunören, Üzerlik köyleri arasından geçerek ilçe sınırlarını terk eder. Kızılırmak üzerinde iki yerde geçit vardır. Birincisi; Şahruk Bey tarafından yaptırılan sekiz gözlü tarihi taş köprüdür. Köprü her türlü ulaşıma elverişlidir. İkincisi; Küpeli kasabası ve Üzerlik köyleri arasında yapılan demir direkler üzerine oturtulan köprüdür. Bu köprü de ulaşıma açıktır.

İlçenin bir diğer önemli akarsuyu Toros Dağlarından çıkıp Burunören köyü sınırlarında Kızılırmak nehrine dökülen Kesdoğan çayıdır. Çay üzerine bentler yapılarak arazinin sulanması sağlanmıştır. İlçe topraklarını ikiye bölen ve uzunluğu 45 km.yi bulan bu çay üzerinde dört tane köprü vardır. İlkbahar ve sonbahar aylarında fazla yağış alarak taşmaktadır. Bu kapsamda ilçemizin kuzeydoğusunda, Kesdoğan çayı üzerine kurulan Sarıoğlan Barajı sulama ve sel baskınlarını önleme amacıyla 1990 yılında inşaatına başlanılarak 2008 yılında bitirilmiştir. 31,2 metre yüksekliğinde, Gövde hacmi 3.225 hm3 toprak dolgu olan baraj 6.123 ha tarım arazisini sulamaktadır.

Sarıoğlan ilçesi 1948 ve 1950 yıllarında Kesdoğan çayının taşmasıyla sel baskınına uğramıştır. Eski yerleşim yerini terk eden ilçe sakinleri bugünkü yerine taşınmıştır. Eski yerleşim yeri ilçenin kuzeydoğusundadır.

Palas kasabasında bulunan Tuz Gölünün 2/3’ü tuz ile kaplıdır. Diğer kısımları bataklık ve çamurdur. Gölün alanı 29.6 km2’dir. Göl önceleri tuzla olarak kullanılmış, içerisinde sağlığa zararlı olan alçı mayası bulunduğundan kapatılmıştır.

İç Anadolu’da hüküm süren kara iklimi hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. Ortalama yağış 350-400 mm. olup, yağışın önemli kısmı ilkbahar ve kış aylarında düşmektedir. Bitki örtüsü; Kızılırmak boyunca küçük boylu bitki türü mevcuttur.

d) Sosyal Durumu :

İlçe genelinde konutlar genellikle tek katlı ve bahçeli olmakla beraber, resmi binalar dışında çok az miktarda çoğunluğu yurtdışındaki işçilerin yaptırmış olduğu betonarme binalar mevcuttur. Diğerleri yığma tipi binalardır. Merkezde Sosyal konutların yapıldığına rastlanmaktadır. İlçe merkezindeki toplam konut sayısı 1286’dır. İlçe merkezinin sosyal yaşantı durumu ise tipik Anadolu sosyal yaşantısını andırmaktadır. İlçemizde önemli ölçüde konut sıkıntısı çekildiğinden konut olmadığından 150 dolayında memur Kayseri “ye gidiş dönüş yapmaktadır.

e) Eğitim ve Kültür Durumu :

İlçe gelinde okuma ve yazma oranı %95 dir. Okullaşma oranı %99’dır. 2007 yılında ilçe merkezinde atıl durumda bulunan eski Cumhuriyet İlköğretim Okulu Kayseri Valiliği’mizce tadilat yaptırılarak İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne devredilmiştir.

İlçe genelinde taşımalı ilköğretim uygulaması yapılmaktadır. Taşımalı İlköğretim Uygulamasında 15 köy öğrencisi 4 taşıma merkezine (ilköğretim okuluna) taşınmaktadır. Taşıma merkezi okullarında taşınan öğrencilerin tamamına sıcak yemek verilmektedir.

İlçe merkezi ve köylerinde; 4 adet lise, 5 adet 8 sınıflı ilköğretim okulu, 2 adet 5 sınıflı ilköğretim okulu ve 2 adet birleştirilmiş ilköğretim okulu mevcuttur. Bu okullardan 8’inde okul öncesi sınıf(anasınıfı) mevcuttur.

İlçede önceden çocuk kütüphanesi olarak açılan daha sonra Halk kütüphanesine çevrilen kütüphane mevcuttur. İlçemizin Şenyurt Mahallesi Güven Caddesi üzerinde mülkiyeti İl Özel İdare Müdürlüğü’ne ait binada kütüphane faaliyetleri yürütülmektedir. İlçe merkezinde spor sahası mevcut olup, halkın hizmetine sunulmuştur.

f) Ekonomik Durumu :

İlçe merkezi ile bütün köy kasabalardaki nüfusun çoğunluğu geçimini tarım ve hayvancılık ile temin etmektedir. Mevcut nüfusun %75-80’ni ziraatla uğraşmaktadır.

İlçe sınırları itibariyle 92.500 hektar civarında arazi varlığı mevcut olup, 80.300 hektarı kıraç 12.200 hektarı sulanabilir durumdadır.

Yine 2008 yılında yapımı tamamlanan Sarıoğlan Sulama Barajı’nın kanal inşaatının da bitmesiyle 61.230 da kuru tarım alanı sulanabilir hale gelecektir.

Hayvancılık, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca 1987 yılında başlatılan kültür ırkı süt ineği ithali sayesinde ilçe merkezinde ve bazı köylerinde toplam 80 adet süt işletmesi kurulmuştur. Kurulan bu işletmelere 337 baş süt ineği verilmiştir. İlk verilen ithal süt ineklerinde mevcuda dahil olmak üzere günümüze kadar gelen ithal kökenli hayvanların mevcudu 1200 adede ulaşmıştır.

Ekonominin canlandırılması ve çiftçilerimizin ürettikleri sütlerin değerlendirilmesi amacıyla Sarıoğlan Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığı’nın gayret ve çabaları ile ilçemiz merkezinde süt toplama merkezi kurulmuştur.

İlçede halihazırda bir adet banka mevcuttur. T.C. Ziraat Bankası A.Ş olmak üzere tarıma dayalı olması sebebiyle banka faal durumdadır. İlçe merkezinde Kayseri Caddesi üzerinde küçük sanayi bölgesi bulunmaktadır.